Een mysterie rond Duitse oorlogsschepen Ameland. Twee Duitse oorlogsschepen strandden in 1946, een jaar na de bevrijding, met kogelgaten op de kust van Ameland. Aan boord waren tien soldaten. Amateur-historicus Jan Blaak (73) uit Appingedam deed lang onderzoek, maar weet nog altijd niet wat er in hemelsnaam is gebeurd.”Wie helpt mij?”
Jan Blaak bukt en tilt met zichtbare inspanning een loodzware scheepsklok op en legt deze voorzichtig op de eettafel in zijn woonkamer in Appingedam. Het grijsgrauwe gietijzer vertoont op twee plekken grote gaten.
“Kogels”, merkt hij droogjes op. “Deze scheepsklok zat op een Duits oorlogsschip”, zegt hij.”Het is echt een mysterie.”
Oorlogsschepen Ameland
Een Duits oorlogsschip? Dan is het toch niet zo vreemd dat er op het schip werd geschoten?
“Klopt, maar dit schip strandde in 1946 op Ameland, een jaar na de bevrijding.”
Amateur-historicus wil hulp bij het oplossen van het mysterie
Het waddeneiland is het tweede thuis van Blaak, een geboren en getogen Damster. Hij schreef eerder boeken over het reddingswezen op het eiland en vorig jaar verscheen het boek Ameland Sperrgebiet 1940-1945 dat hij met Sipke de Wind schreef.
“Het was tijdens het onderzoek bij dit boek dat ik voor het eerst over die artillerieschepen hoorde. Ik dacht eerst dat die persoon zich vergiste. Ik heb een boek over het reddingswezen geschreven en ik dacht altijd dat ik precies wist wat er is gebeurd, maar hier had ik nog nooit van gehoord. Toen ben ik gaan spitten. Ik heb er iedereen die ik maar kon bedenken over gevraagd. En er zijn nog een aantal oudere eilanders die zich nog kunnen herinneren dat de schepen waren gestrand.”
Een soeplepel
“Van de zoon van de huisarts kreeg deze scheepsklok. Van de dochter kreeg ik deze.” Hij houdt een soeplepel omhoog.”Die kwam ook van een van de schepen. Mensen gingen kijken of er nog iets voor ze bij zat, want ook een jaar na de oorlog was er nog aan alles gebrek. Maar niemand die me kon vertellen wat er precies is gebeurd.”
Blaak zocht in de archieven van het Nederlandse en Duitse reddingswezen. Spitte in de archieven van gemeente en provincie. Het resultaat zijn twee mappen vol met gekopieerde archiefstukken.”Het was een heel gepuzzel, maar uiteindelijk kwam ik terecht bij het archief van de provincie Noord-Holland, dat een dagrapport van de reddingsdienst in Oostmahorn heeft.”
Het rapport draagt de titel: ‘Gezocht naar landingsvaartuigen’ en meldt dat de reddingsmaatschappij op Oostmahorn op 2 maart 1946 rond half twaal ’s ochtends een radiotelefoongesprek tussen Duitse reddingsboten opving, waaruit bleek dat ze op zoek waren naar een gestrand schip.
Waar komen die kogelgaten vandaan?
De zoektocht wordt om 13.00 uur opgegeven. ‘Een dichte sneeuwjacht belette ieder uitzicht.’ Vervolgens trok het legendarische reddingsschip Insulinde (de naam die de schrijver Multatuli aan Nederlands-Indië gaf) er toch op uit. Dit was het eerste zogeheten zelfrichtende schip ter wereld dat, mocht het kapseizen, het uit zichzelf weer terugkantelt. Maar ook de Insulinde keerde weer terug zonder de schepen te vinden.
Blaak: “Prachtig dat ik dit rapport vond. Zo had ik min of meer een bevestiging. Maar ik weet nog steeds niet wat er is gebeurd.”
In andere archieven ontdekte hij dat de schepen op weg waren van Borkum naar Wilhelmshaven.”Maar dat is een heel andere kant op. Hoe zijn die schepen dan in vredesnaam precies in de tegenovergestelde richting terechtgekomen? En waar komen die kogelgaten vandaan? Is er op ze geschoten? Wanneer en door wie?”
Hoe ontsnap je in vredesnaam van een eiland?
Vragen, vragen, vragen.
“En dan nog de vraag: wat is er met de bemanning gebeurd?” Blaak vond uiteindelijk een lijst met de namen van tien Duitse mariniers die gevangen werden genomen.”Maar er was er eentje ontsnapt. Dat vind ik ook zo vreemd. Hoe ontsnap je in vredesnaam van een eiland? Of gebeurde dat al eerder? Maar hij is toch niet van de boot ontsnapt? En wat is er met de rest gebeurd?”
Blaak heeft zich erbij neergelegd dat het hem niet in zijn eentje gaat lukken het mysterie van de oorlogsschepen Ameland te ontrafelen.”Daarom doe ik een oproep: mocht u iets weten, meld dat dan alstublieft.”
Bron: DVHN
Auteur: Frank von Hebel
Geplaatst: 27 oktober 2018
Bijgewerkt: 14 februari 2024
